O Międzynarodowej Konferencji „Samorząd 6.0.” poświęconej problemom rozwoju społeczności lokalnych rozmawiamy z prof. UEK dr hab. Bernard Ziębickim, Dziekanem Kolegium Nauk o Zarządzaniu i Jakości Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie.
Skąd pomysł organizacji Konferencji „Samorząd 6.0”?
W październiku 2022 roku odbyła się w Wieliczce Międzynarodowa Konferencja Naukowa z cyklu Ekonomia-Finanse-Zarządzanie, poświęcona „Współczesnym wyzwaniom w polityce gospodarczej, biznesie i zarządzaniu”. W trakcie trzydniowych obrad dyskusja skupiona była na problemach polityki gospodarczej w obliczu transformacji cyfrowej i zjawisk kryzysowych oraz współczesnych wyzwaniach w biznesie i zarządzaniu. W konferencji wzięło udział szerokie grono naukowców z różnych regionów świata, a także samorządowców i przedstawicieli praktyki gospodarczej. Organizatorami Konferencji było Miasto i Gmina Wieliczka, Instytut Nauk Ekonomicznych Polskiej Akademii Nauk w Warszawie, Centrum PUCP Escuela para los Buenos Negocios, Fundacja Cognitione. Konferencja umożliwiała wymianę opinii pomiędzy naukowcami i praktykami samorządowymi oraz biznesowymi na temat współczesnych problemów i wyzwań rozwoju społeczno-gospodarczego, a także poznanie uwarunkowań występujących w różnych krajach świata. Przyjęta formuła konferencji, a także zakres dyskutowanych problemów, spotkały się z bardzo dobrym przyjęciem przez uczestników oraz wolą kontynuowania tego dyskursu. Na tej podstawie została podjęta decyzja o organizacji kolejnej edycji tej konferencji. Odbędzie się ona w czerwcu br. Tym razem organizatorami konferencji będzie Miasto i Gmina Wieliczka, Uniwersytet Jagielloński i Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie. Konferencja poświęcona zostanie problemom i wyzwaniom rozwoju społeczności lokalnych. Hasłem przewodnim Konferencji jest „Samorząd 6.0”. Przedmiotem dyskusji będą także wyzwania w zakresie zarządzania finansami jednostek samorządu terytorialnego, usług gospodarczych i społecznych na poziomie gmin, a także lokalnego rozwoju społecznego.
Co właściwie oznacza określenie „Samorząd 6.0”?
Samorząd 6.0 to nowym termin, odnoszący się do zaawansowanego modelu samorządu terytorialnego, stosującego innowacyjne rozwiązania informatyczno-komunikacyjne oraz angażującego obywateli w procesy współdecydowania o rozwoju lokalnym. Wykorzystywanie nowych technologii przez samorządy umożliwia lepsze zrozumienie potrzeb społeczności, zwiększenie efektywności i skuteczności realizowanych procesów oraz tworzenie strategii rozwiązywania lokalnych problemów. Stosowanie takich rozwiązań jak: systemy informacji geograficznej, systemy nadzoru wizualnego, systemy zarządzania wiedzą, systemy analityczne i zintegrowane systemy informatyczne, przyczynia się do poprawy jakości zarządzania i zmniejszania kosztów administracyjnych. Narzędzia komunikacji internetowej, aplikacje mobilne i inne narzędzia cyfrowe, ułatwiają komunikację, konsultacje i wymianę informacji między obywatelami a władzami lokalnymi. Pozwala to na stworzenie bardziej otwartego, przejrzystego i partycypacyjnego procesu podejmowania decyzji, w którym obywatele mają realny wpływ na otoczenie.
Czy zatem „Samorząd 6.0” to rozwiązanie, które stanowi „odpowiedź” na wszystkie problemy zarządzania rozwojem lokalnym?
„Samorząd 6.0” to kategoria, która obejmuje szeroki zakres zagadnień związanych z zarządzaniem samorządem lokalnym. Bardziej chodzi tutaj o pewną wizję niż tworzenie uniwersalnego rozwiązania. Współczesne zarządzanie na poziomie samorządów lokalnych wiąże się z licznymi problemami i wyzwaniami. Do najważniejszych z nich należy zaliczyć zarządzanie finansami, jakość usług oraz lokalny rozwój społeczny. Wyzwania w tych obszarach będą również stanowiły przedmiot dyskusji w ramach konferencji.
Co stanowi główne wyzwanie w zakresie zarządzania finansami samorządowymi?
Niespodziewany wzrost kosztów energii, wysoka inflacja, zmniejszenie dostępności funduszy europejskich, niekorzystne zmiany podatkowe, to czynniki, które doprowadziły do dużych problemów finansowych wielu jednostek samorządu terytorialnego. Niestety podobnych zawirowań należy spodziewać się również w przyszłości. Uwarunkowania te powodują konieczność zmiany podejścia do zarządzania finansami na poziomie jednostek samorządu terytorialnego. Konieczne jest wdrożenie nowoczesnego modelu, bardziej elastycznego i w większym stopniu wykorzystującego elementy zarządzania rynkowego.
Rynkowe podejście do zarządzania JST było już postulowane w ramach koncepcji „Nowego Zarządzania Publicznego”. Czy chodzi o powrót do tej idei?
Wiele rozwiązań „Nowego Zarządzania Publicznego” utrwaliło się w praktyce zarządzania samorządami nie tylko w krajach zachodnich, ale również w Polsce. Jako przykład można podać centra usług administracyjnych, outsourcing usług do sektora prywatnego, czy też różne formy partnerstwa publiczno-prywatnego. Korzystnym w tym względzie wydaje się zwiększanie zakresu kooperacji jednostek samorządu terytorialnego z biznesem. Obserwuje się również wzrost aktywności jednostek samorządów terytorialnych w zakresie inicjowania przedsięwzięć gospodarczych. Przybiera to często postać swoistej przedsiębiorczości, określanej coraz częściej jako tzw. przedsiębiorczość publiczna. Nowoczesne zarządzanie finansami wymaga od samorządów, z jednej strony, stworzenia rozwiązań zapewniających efektywne gospodarowanie środkami, z drugiej, w coraz większym stopniu umiejętności zarabiania pieniędzy, tak jak robią to przedsiębiorstwa.
Wspomniał Pan, że wyzwaniem dla samorządów jest również jakość usług samorządowych oraz rozwój społeczny? Z czym związane są problemy w tych obszarach?
Cieszę się, że w tym pytaniu kwestie jakości usług i rozwoju społecznego wystąpiły razem. Uważam, że te obszary są ze sobą powiązane w wielu aspektach. Związane są on z wartością, którą ogólnie można określić jako jakość życia. Dostępność oraz poziom świadczonych usług w zakresie edukacji, zdrowia, kultury, rekreacji, to czynniki, które mocno determinują jakość życia, od której w znacznym stopniu zależy rozwój społeczny. To czy obywatele chcą angażować się w działania na rzecz rozwoju swojego otoczenia, identyfikują się z miejscem i społecznością, nie emigrują, jest przede wszystkim wynikiem odczuwanej przez nich jakości życia. W tej kwestii wiele zależy od samorządów i sprawności zarządzania na poziomie lokalnym. Konferencja tego typu, jak planowana w czerwcu w Wieliczce, to wspaniała okazja do dyskusji oraz wymiany doświadczeń, dotyczących tych wyzwań. Serdecznie zapraszam do udziału w tym wydarzeniu.
